تحليل رسمي از علل صعود دلار
با گذشت دقیقا یک هفته از ابلاغ بخشنامه فروش ارز مسافری با نرخ بازار فرعی به صرافان و عیان شدن مداخله جدید برای پایین آوردن قیمت دلار با تزریق دلار با نرخ نزدیک به قیمت بازار آزاد، نتایج به دست آمده نشان می دهد که در این مدت قیمت دلار با بیش از 50 تومان افزایش به 1340 تومان رسیده و در همین مدت کوتاه به نتایج مد نظر بانک مرکزی نرسیده است. نرخ مرجع دلار دیروز 3 ریال کاهش داشت. نرخ دلار بازار فرعی نیز 10ریال کاهش داده شد، اما قیمت چهارم دلار 35 تومان گران شد.
شکاف قیمت دلار رسمی و غیررسمی 255 تومان شد
گروه بازار پول_ مسعود رضا طاهری: قیمت دلار آمریکا دیروز با افزایش 20 تومانی تا قبل از ظهر به رکورد 1340 تومانی رسید، اما تا بعد از ظهر قدری از بهای آن کاسته شد و تا 1336 تومان افت کرد. بانک مرکزی قیمت دلار مرجع را 3 ریال کاهش داد همچنین قیمت دلار در بازار فرعی را نیز با 10 ریال کاهش، تعیین کرد، اما قیمت دلار برای تزریق به بازار صرافان را 35 تومان گران‌تر کرد. برابری یورو در مقابل دلار آمریکا دیروز با اندکی افزایش تا 38/1 تقویت شد.
چند نرخي شدن دلار
چند نرخی شدن قیمت دلار در بازار که به مرور بر تعداد آنها نیز افزوده مي‌شود از منظر کارشناسان با تردید‌هایی در کنترل شکاف قیمت ارز همراه شده است. با وجود اینکه بانک مرکزی با انگیزه برطرف كردن امکان سودجویی‌های ناروا و سفته‌بازی از بازار ارز و همچنین پاسخگویی به نیازهای واقعی واردکنندگان و بازرگانان ضمن توجه به بازار فرعی ارز، مداخله جدی را در هفته‌های اخیر آغاز کرده است، اما کارشناسان نتایج مثبتی را برای آن متصور نیستند. برخی بر این باورند که دولت خود با نوعی نگرش نسبت به افزایش پیوسته قیمت دلار به مرور درصدد افزایش قیمت آن در بازار داخلی است. برخی گفته‌های پیشین رییس کل بانک مرکزی را که گفته بود افزایش قیمت ارز به نفع کشور است، مورد استناد قرار مي‌دهند. در عین حال برخی با مدنظر قرار دادن تاکیدات اخیر معاون ارزی بانک مرکزی مبنی بر اراده بانک مرکزی برای جلوگیری از افزایش قیمت ارز، به برخی اظهارنظر‌ها اکتفا مي‌کنند. در این میان واقعیت بازار چیز دیگری مي‌گوید. در توضیح بیشتر برای فهم اینکه در سطح بازار بالاخره چند نرخ برای دلار وجود دارد، بايد گفت که قیمت دلار در بازار آزاد مشخص‌ترین نرخ و واقعی‌ترین قیمت است که همانند دماسنجی بیانگر تب اقتصاد کشور است. این قیمت تاثیر مستقیم بر قیمت تمام شده کالاهای وارداتی و انتظارات تورمی داخلی دارد.
قیمت دلار مرجع دیروز با 3 ریال کاهش 10850 ریال بود. این ارز برای پاسخگویی به تقاضای واقعی واردات به سرزمین اصلی استفاده مي‌شود.
قیمت بعدی دلار آمریکا قیمت ارز بازار فرعی است که به تازگی توسط بانک مرکزی برای پاسخگویی به واردات به مناطق آزاد تعریف شده و البته مسافران نیز باید سهم 2000 دلاری خود را به این قیمت از صرافی‌های تعیین شده بخرند.
دلار بعدی دلاری است با قیمت نزدیک به قیمت بازار آزاد که آخرین دستاورد نظام بانکی برای مداخله در بازار و شکستن قیمت ارز است. این دلار که ظاهرا قیافه آن با شکل و شمایل بقیه دلار‌ها تفاوتی ندارد، اما قیمتش متفاوت است. روز گذشته بانک مرکزی قیمت این دلار چهارمش را با 35 تومان افزایش 1315 تومان تعیین کرد. دیروز برخلاف روز‌های قبل به هر صرافی به جای 200 هزار دلار، تنها 100 هزار دلار از این دلارها دادند. روز‌های قبل به افراد عادی با ارائه کارت ملی 10 هزار دلار نیز داده بودند. به شرکت‌ها هم 50 هزار دلار با نرخ 1280 تومان دلار فروخته بودند. اسکناس به دست‌های چهارراه استانبول و خیابان فردوسی برای سود بردن از فاصله 30 تومانی قیمت این دلار‌ها دوباره صف تشکیل دادند. گفته شده قیمت مداخله‌اي دلار با هدف کم کردن فاصله قیمت ارز رسمی و غیر رسمی به بازار تزریق مي‌شود. روز گذشته با وجود قیمت دلار مرجع 1085 تومانی و نرخ بازار آزاد 1340 تومانی، شکاف قیمت دلار رسمی و غیر رسمی به 255 تومان رسید که خود رکورد بی‌سابقه‌اي است.
سایر قیمت‌ها در بازار ارز
قیمت‌ها در بازار ارز روزبه‌روز رکوردهای جدیدی کسب مي‌کنند. دیروز قیمت یورو با 20 تومان افزایش به 1840 تومان رسید. پوند انگلیس هم با افزایش 30 تومانی قیمت به 2140 تومان رسید. صد ین ژاپن نیز با همین میزان افزایش به نرخ 1700 تومان فروخته شد.ریال عربستان بدون تغییر 348 تومان باقی ماند، اما درهم امارات با 2 تومان رشد بیشتر قیمت تا 363 تومان بالا رفت.
قیمت دلار استرالیا هم با 30تومان افزایش 1405 تومان فروخته شد.
بازار فرعی
دلار آمریکا در بازار فرعی با 10 ریال کاهش 119هزار و 26 ریال فروخته شد. همچنین یورو با 120 ریال افت قیمت تا 163هزار و 54 ریال کاهش یافت. قیمت پوند در بازار فرعی هم با 86 ریال کاهش 190 هزار و 56 ریال تعیین شد.
نرخ درهم در بازار فرعی نیز با 3 ریال کاهش به 3 هزار و 247 ریال افت کرد.
تلاطم بازار ارز همزمان با سياست‌هاي جديد بانك مركزي
ایرنا نیز در گزارشی نوشت: هر چند بانك مركزي بر رفع نيازهاي ارزي كشور و سياست يكسان سازي نرخ آن تاكيد و اهتمام جدي دارد، اما سياست‌هاي جديد اتخاذ شده از سوي اين بانك، بازار ارز را اين روزها با تلاطم مواجه كرده و قيمت دلار روندي صعودي را طي مي‌كند. بنابراین گزارش بانك مركزي هفته گذشته براي كنترل بازار ارز برنامه‌هاي جديدي در خصوص ارز مناطق آزاد و رفع مشكلات ارزي بازرگانان اعلام كرد كه بر اساس آن بايد قيمت ارز در بازار كنترل مي‌شد و در اين راستا بسياري از فعالان اين بازار منتظر كاهش نرخ ارز در بازار معاملات غير رسمي بودند.
اما پس از اعلام سياست‌هاي جديد، نه تنها نرخ دلار كاهش نيافت، بلكه از روز شنبه گذشته (هفتم آبان ماه 1390) نرخ آن به بيش از 1300 تومان در بازار معاملات غيررسمي افزايش يافت.
ازسوي ديگر اعلام سياست‌هاي جديد در خصوص ارز مسافري از سوي بانك مركزي بدون اعلام قبلي نيز بر تلاطم اين بازار افزود.
متقاضيان ارز مسافرتي از ابتداي هفته جاري پس از مراجعه به صرافي‌ها متوجه شدند كه تنها يك بار در سال مي‌توانند ارز مسافرتي از طريق سيستم بانكي آن هم با نرخ بازار فرعي دريافت كنند.
نرخ بازار فرعي ارز مسافرتي به صورت روزانه ازسوي بانك مركزي اعلام مي‌شود و حد وسط نرخ مرجع ارز در بانك مركزي و نرخ بازار غيررسمي است و بر همين اساس نرخ ارز مسافرتي بالاتر از نرخ مرجع خواهد بود.
محدود شدن عرضه ارز مسافري همزمان با اعلام سياست رفع محدوديت ارزي بوده است، ضمن آنكه هفته گذشته سيدكمال سيدعلي معاون ارزي بانك مركزي نيز اعلام كرد كه در شرايط فعلي با وجود تحريم‌ها، باعث نشده وقفه‌اي در امر انتقال ارز از بانك مركزي به شبكه بانكي و از آنجا هم به تجار و بازرگانان پديد آيد.
وي افزود: خوشبختانه در كنار تامين نيازهاي اساسي كشور، تامين ارز مسافري هم از قلم نيفتاده و همچنين بازار و فروشگاه‌ها مملو از جنس است و اين امر نشان مي‌دهد كشور از شرايط ارزي مناسبي برخوردار است.
همچنين وي از تهيه آسان ارز مسافري در فرودگاه‌ها خبر داده و گفته بود: اگر به فرودگاه برويد در عرض 10 الي 15 دقيقه مي‌توانيد ارز تهيه كنيد و اكنون تهيه ارز در فرودگاه به سهولت انجام مي‌گيرد.
هر چند علاوه بر شعب ارزي و صرافي‌ بانك‌ها ارز مسافرتي در فرودگاه‌هاي كشور نيز در اختيار مردم قرار مي‌گيرد، اما شرايط جديد ارزي آن هم بدون اعلام قبلي متقاضيان را سردرگم كرده است.
از آنجا كه همواره تغيير سياست‌هاي ارزي بانك مركزي در برخي موارد با تحرك دلالان و سفته بازان همراه بوده است، اين روزها متقاضيان اين بازار با رشد قيمت‌ها مواجه شده‌اند، به خصوص كه سياست جديد بانك مركزي همراه با محدوديت است كه اين امر خود به افزايش قيمت‌ها دامن مي‌زند.
در حالي كه دلار در بازار آزاد روز گذشته 1340 تومان فروخته شد، بانك مركزي نرخ رسمي دلار را 1085 تومان اعلام كرده بود كه اين ارقام نشان از تفاوت زياد ميان نرخ بازار رسمي و غير رسمي است. برخي كارشناسان بازار ارز معتقدند كه سياست‌هاي جديد ارزي بانك مركزي براي ارز مسافرتي دليل اصلي افزايش قيمت‌ها در هفته جاري در بازار ارز بوده است. به گفته اين كارشناسان، به دليل كنترل نامناسب بازار ارز، مردم به خريد دلار به عنوان يك پس‌انداز و اقدام سودآور روي آورده‌اند و اين امر با سياست محدوديت عرضه ارز در تناقض است و در نهايت منجر به رشد قيمت‌ها در بازار مي‌شود.