حذف یارانه نقدی در پی کسری بودجه یا افزایش قیمت انرژی ؟

طرح جدید دولت برای پرداخت یارانه نقدی

با رونمایی از سناریوی جدید در پرداخت یارانه نقدی که نوبخت شب گذشته به آن اشاره کرد، ‌اکنون می‌توان به شمایی کلی از آنچه دولت در کوتاه مدت و بلند مدت برای ایجاد تعادل در نظام پرداخت یارانه نقدی در سر دارد، رسید؛ تغییراتی که احتمالا در آینده نزدیک کلید خواهند خورد.

عالم اقتصاد – به گزارش تابناک در حالی که طی هفته‌های اخیر، ادامه مباحث بر سر حذف دهک‌های درآمدی از دریافت یارانه نقدی به نقطه اوج خود رسیده، ‌محمد باقر نوبخت در یک گفت‌وگوی تلویزیونی در خصوص وضعیت پرداخت یارانه نقدی و کسری آن و همچنین طرح احتمالی جدید دولت برای پرداخت یارانه نقدی سخن گفته است.

سخنان نوبخت در این گفت‌وگو شامل مواردی است که پیش از این نیز در خصوص پرداخت یارانه نقدی و راه‌های جبران کسری آن گفته می‌شد و به عنوان گزینه‌های احتمالی دولت برای پرداخت یارانه نقدی به آن‌ها اشاره می‌شد.

وی در این گفت‌وگو اشاره‌ای به کسری بودجه دولت برای پرداخت یارانه نقدی این ماه کرده و اظهار داشته است: بنا بر آخرین آمار به دست آمده، ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از رقم یارانه نقدی این ماه تأمین شده و هزارمیلیارد تومان کسری وجود دارد.

نوبخت در ادامه با اشاره به محل تأمین این کسری، بار دیگر بحث افزایش قیمت حامل‌های انرژی را مطرح کرده ‌و گفته است: قانون‌گذار تأمین یارانه را از محل افزایش قیمت‌ حامل‌های انرژی پیش‌بینی کرده و نباید از محل‌های دیگری که قانون منع کرده، خرج شود و این راه که یارانه از محل‌های دیگر تأمین شود، غیرقابل استمرار بود؛ حتی دولت گذشته هم نمی‌توانست با این کار کسری را جبران کند… مجلس دولت را موظف کرده که ۳۸ درصد قیمت‎ حامل‌های انرژی را افزایش دهد، ولی دولت گذشته این کار را نکرد.

اشاره وی به «محل‌های دیگر» برای تأمین یارانه نقدی شاید بیش از همه، معطوف به تلاش‌های دولت قبل برای تأمین یارانه نقدی از راه‌هایی از جمله جابجایی‌های پیاپی در ردیف‌های بودجه برای تأمین کلان یارانه نقدی در ‌سال، استقراض از بانک مرکزی و فروش ذخایر ارزی و تبدیل آن‌ها به ریال باشد.

اما تأکید وی بر منع قانونی تأمین یارانه از این محل‌ها و افزایش قیمت حامل‌های انرژی به عنوان تنها راه قانونی، احتمال افزایش قیمت سوخت در آینده نزدیک را بیش از گذشته افزایش می‌دهد.

حذف یارانه نقدی 22 میلیون نفر از مردم کشور ؟

نوبخت همچنین به موضوع حذف دهک‌های درآمدی از دریافت یارانه نیز اشاره کرد و گفت: ماده ۷ قانون هدفمندی تأکید دارد که یارانه نباید به همه ‌یکسان داده شود و بخشی از افرادی که الان یارانه می‌گیرند، نباید دریافت کنند، چون این عدالت نیست بلکه مساوات است. باید بررسی شود چه دهک‌هایی نیاز به یارانه ندارند، چون همه به غلط فکر می‌کنند حتماً باید این رقم را بگیرند.

اشاره نوبخت به کسری هزار میلیارد تومانی در پرداخت یارانه نقدی ماهانه در کنار اشاره وی به قانون هدفمندی و تأکید بر لزوم حذف برخی از دهک‌های درآمدی از دریافت یارانه نقدی، سر رشته‌ای از میزان افرادی که باید از دریافت یارانه نقدی محروم شوند به دست خواهد داد.

اگر مبنای سخن نوبخت را برای کسری ۱۰۰۰ میلیاردی یارانه نقدی ملاک محاسبه قرار دهیم، چنانچه دولت بخواهد با همین مبلغ فعلی ۴۵ هزار تومان به پرداخت یارانه نقدی اقدام کند، برای برقراری تعادل در تراز پرداخت یارانه نقدی، ماهانه چیزی در حدود ۲۲ میلیون تن باید از دریافت یارانه نقدی محروم شوند.

نوبخت تأکید دارد که حذف این دهک‌ها در همین سال جاری نیز امکان پذیر است؛ اما‌ اجرای این کار بسته به این است که چه شیوه‌ای برای اجرای آن به کار گرفته شود… باید بخشی از یارانه‌ها به جای مصرف به سمت تولید برود.

سناریویی جدید برای حذف یارانه نقدی

اما در میان سخنان محمد باقر نوبخت در خصوص هدفمندی و پرداخت یارانه نقدی، یک نکته باید به شکل اساسی مورد توجه قرار گیرد؛ نکته‌ای که احتمالا برنامه میان مدت و یا بلند مدت دولت برای پرداخت یارانه نقدی‌ و در واقع احتمالا سناریوی اساسی دولت برای هدفمندی یارانه‌هاست.

نوبخت با اشاره به هماهنگی خوب مجلس و دولت در خصوص هدفمندی یارانه‌ها اذعان کرده است، منابع یارانه‌ها‌ در صندوقی در استان‌ها و یا سطح ملی برود و به جای یارانه ماهانه به مردم سهام داده شود و آن را به سمت پس‌انداز ببریم تا مردم از عواید آن بهره‌مند شوند، که کارگروه‌ها در حال بررسی این موضوعات هستند.

از آنجایی که بدون شک نوبخت را باید به ‌استراتژیست اصلی اقتصادی در دولت روحانی به شمار آورد، اشاره وی به این طرح جدید که کارگروه‌های چهارگانه در حال مطالعه و کار‌شناسی ‌روی آن هستند را باید ‌طرح جدی و سناریویی جدید در دولت یازدهم در خصوص هدفمندی یارانه‌ها به شمار آورد؛ سناریویی که هدف اصلی آن گویا ضمن حفظ پرداخت یارانه به خانوار‌ها، هل دادن بخشی از منابع درآمدی حاصل از هدفمندی به سمت تولید است. البته نوبخت جزئیات بیشتری از این سناریو را مطرح نکرده است، ولی تا همین جا نیز می‌توان به خوبی حدس زد که هدف کوتاه مدت دولت، ایجاد یک تعادل در نظام پرداخت یارانه نقدی با حذف چند دهک از دریافت یارانه و افزایش قیمت حاملهای انرژی است.