سناریوی ارزی بانک مرکزی
رييس كل بانك مركزي با اعلام اينكه افزايش اخير نرخ ارز ريشه سوداگرانه دارد از طراحي سناريويي در بانك مركزي براي برقراري مجدد نظام يكسانسازي ارز خبر داد. اين سناريو كه در دو مرحله اجرا خواهد شد در گام اول نرخ ارز در بازار را به نرخ بازار فرعي كه از سوي بانك مركزي براي مناطق آزاد تعيين ميشود سوق ميدهد. در گام دوم، بانك مركزي با استفاده از نرخ فرعي در مناطق آزاد نرخ را در بازار رسمي و غيررسمي يكسان ميكند. به گفته بهمني براي عملياتي شدن اين سناريو مقررات ارزي بانك مركزي دستخوش تغيير شده است.
رييس كل بانك مركزي با تشريح سياستهاي ارزي طراحي شده از سوي اين بانك گفت: بانك مركزي تلاش دارد در دو مرحله نرخ ارز را بار ديگر يكسان كند. به گفته محمود بهمني در گام اول نرخ بازار به نرخ بازار فرعي كه از سوي بانك مركزي قيمتگذاري ميشود نزديك خواهد شد و در گام دوم اين نرخ با نرخ رسمي يكسان ميشود.
او نرخ هدف در گام اول براي قيمت در محدوده 1170 تومان تا 1180 تومان را اعلام و اظهاركرد: با رسيدن به اين نرخ در گام دوم به سوي يكسانسازي نرخ ارز در بازار حركت خواهيم كرد. محمود بهمني رييس كل بانك مركزي در خصوص دلايل افزايش قيمت در بازار ارز اظهار كرد: بانك مركزي بارها در گزارشهاي كارشناسي خود بر اين نكته اشاره كرده كه بازار ارز با تقاضاي كاذب روبهرو است. وي افزود: بازار ارز در حال حاضر به گونهاي شده كه بسياري از پساندازهاي خرد وارد اين بازار شده و ارز كاركرد پساندازي پيدا كرده است. رييس شوراي پول واعتبار با اعلام اينكه بانك مركزي بازار را زير نظر دارد، گفت: تلاش ميكنيم با مداخله به موقع اجازه افزايش قيمت ارز را ندهيم. وي درباره دلايل افزايش نرخ ارز در روزهاي اخير گفت: بازار ارز شناور است و دلايل مختلفي ميتوان براي آن بر شمرد، اما نكته مهم در مديريت ارزي شناسايي عوامل دخيل در بازار هستند.وي گفت: سياستگذاري ارزي مناسب ميطلبد با شناسايي و سهم عوامل در ايجاد بيتعادلي در بازار نقش ايفا كرد.اين مقام مسوول با تاكيد بر اينكه كشور كمبود ارزي ندارد، تاكيد كرد: بانك مركزي به هر ميزان تقاضاي ارزي در بازار پاسخ خواهد داد و هيچ مشكلي در اين زمينه وجود ندارد. وي ادامه داد: اما در شرايط كنوني با توجه به شكاف به وجود آمده در بازار، براي حفظ ذخاير ارزي كشور تصميم گرفته شد در برخي مقررات جديد ارزي بازنگري شود. وی تصریح کرد: برنامه ما این است که ارز کالاهای ضروری و استراتژیک را روی همان نرخ مرجع حفظ کنیم و نرخ ارز غیرضروری را هم بر اساس نرخ بازار فرعي عرضه ميكنيم.وي در خصوص نرخ بازار فرعي گفت: نرخ بازار فرعی ارز، نرخی است که واحدها و شعب ارزی مستقر درمناطق آزاد براساس آن نسبت به فروش ارز اقدام ميكنند و از سوي بانک مرکزی تعیین ميشود. به گفته وي اين نرخ كمي بالاتر از نرخ مرجع است و براي تقاضاهاي غير ضروري تعيين شده است.
دلایل تغيير قيمت ارز مسافرتی
وي درباره دلايل تغيير نرخ ارز مسافرتي و عرضه آن با قيمتي بالاتر از نرخ مرجع گفت: در راستای جلوگیری از اتلاف منابع ارزی و قطع دست سودجویان، بخشنامه اخیر بانک مرکزی مبنی بر ارائه ارز مسافرتی بر پایه نرخ بازار فرعی ارز ابلاغ شد. وي گفت: در ماههای گذشته و پس از آن که اختلاف بین نرخ رسمی ارز با بازار غیررسمی زیاد شد، بانک مرکزی تصمیم گرفت با پیشبینی مکانیزمهایی، از سوء استفاده برخی افراد سودجو و فرصت طلب جلوگیری كند. بهمني گفت: در ابتدا تصميم گرفته شد براي دريافت ارز مسافرتي ارائه ویزای کشور مقصد، بلیت مسافرت، اصل فیش پرداخت عوارض خروج از کشور، تعهد کتبی مسافر مبنی بر خرید ارز مسافرتی فقط از یک منبع را الزامی و به بانکها الزامي شود. وي گفت: اما برخي گزارشهاي دريافتي از اين روش نيز سوء استفاده شده است. به گفته رييس كل بانك مركزي به جز مراتب عنوان شده، ازدحام مسافرین غیرواقعی در بانکها و کمیاب شدن بلیت مسافرتی برای مسافرین واقعی، بانک مرکزی را بر آن داشت تا در راستای یکی از وظایف مهم این بانک یعنی صیانت از منابع ارزی و جلوگیری از به هدررفتن آن، بخشنامه اخیر مبنی بر ارائه ارز مسافرتی بر پایه نرخ بازار فرعی ارز را صادر كند. بهمني افزود: البته پرداخت ارز در بخشهای ضروری دیگر همچون؛ ارز درمانی برای بیماران و دانشجویان اعزامی به خارج از کشور به همان صورت قبلی ادامه دارد. بهمني با اشاره به اينكه در شرايط كنوني ارز كشور را نبايد به راحتي حراج كرد، گفت: آیا ما به مسافری که وضع خوبی دارد و میخواهد برای گردش به خارج از کشور برود ارز 1050 تومانی بدهیم؟
وي اظهار كرد: بر همين اساس بانك مركزي به نيازهاي واقعي هر چه باشد با ارز مرجع پاسخ ميدهد، اما نيازهاي غير ضروري بايد با قيمت ارز مناطق آزاد تهيه شود. وي در پاسخ به اين سوال كه چنين راهكاري منجر به نظام دونرخي در بازار نخواهد شد، گفت:حتما به دنبال آن هستيم كه نظام يكسان سازي نرخ ارز را مستقر كنيم. وي با تاكيد بر پيامدهاي رانتي بودن نظام چند نرخي گفت: اما رسيدن مجدد به نظام يك نرخي ارز كاري يك شبه و يك روز نيست و بايد زمينهسازيها لازم براي تحقق آن صورت گيرد. وی ادامه داد: اینکه ما به دنبال یک نرخ تعادلی هستیم تا علاوه بر تامين نيازها با قيمت مناسب مانع از قاچاق ارز شود.
وي هدفگذاري قيمتي بانك مركزي را در گام اول رسيدن نرخها به قيمت بازار فرعي اعلام و عنوان كرد: با رسيدن نرخ به محدوده 1170 تومان بانك مركزي تلاش ميكند از طريق اين نرخ بار ديگر ارز را در بازار تكنرخي كند. ريیس کل بانک مرکزی درباره زمان تحقق اين وعده گفت: انتظار ما این است که قیمت ارز تا حد نرخ بازار فرعي برسد و آنگاه آن را تکنرخی میکنیم.سخنان رييس كل بانك مركزي در شرايطي بيان ميشود كه وزير امور اقتصادي و دارايي مكرر در رسانهها از نرخ كنوني ارز انتقاد كرده و برتعديل آن تاكيد كرده است. البته رييس كل بانك مركزي نيز در واكنش به ريشههاي التهاب بازار ارز بر حل مساله به طور پايهاي تاكيد دارد. به گفته وي اگر نرخ سود به عنوان يكي از متغيرهاي تعيينكننده در حفظ داراييهاي افراد جذاب شود بخشي از مشكلات كنوني كه ناشي از تقاضاي سفتهبازي است، مرتفع ميشود.
اما وزير امور اقتصادي و دارايي معتقد است: در خصوص نرخ سود بايد با تامل بيشتري تصميم گيري شود.حسيني درباره نرخ ارز نيز معتقد است: بانك مركزي بايد با در نظر گرفتن عرضه و تقاضا نرخ ارز را در سطح مناسبي حفظ كند. وي افزود: رقم 1300 تومان كنوني براي دلار عدد بالايي است و بانك مركزي بايد در بازار حضور پيدا كرده و اين نرخ را متعادل كند.
اما رييس كل بانك مركزي معتقد است در بازار تقاضاي كاذب وجود دارد و بايد با اين نوع تقاضا بر اساس اصول و قواعد خاص خود برخورد كرد.